مجله رازینه
بیشتر نوزادان در روزهای آغازین زندگی خود مبتلا به زردی می‌شوند.
نوزادان در آغاز تولد به دلیل دریافت اکسیژن کافی از محیط، گلبول‌های اضافی خود را تخریب می‌کنند. این عمل موجب تبدیل هموگلوبین به بیل‌روبین می‌شود. فعالیت کم آنزیم گلوکورونیک ترانسفراز کبد در روزهای آغازین زندگی نوزاد، مانع از دفع بیلی‌روبین اضافی می‌شود. این امر عامل زردی فیزیولوژیک نوازادان است.
حتما بخوانید:
- نحوه درست شیر دادن به نوزاد
- عفونت گوش در نوزادان و کودکان خطرآفرین است
- 5 چیز عجیب در مورد نوزاد که تا به حال از کسی نشنیده اید
بیشتر نوزادان در اوایل زندگی خود دچار این بیماری می‌شوند ولی احتمال ابتلا به زردی در نوزادان نارس بالاتر است. زردی ابتدا در چشم نوزاد دیده می‌شود و پس از آن، در سینه، شکم و پاهای نوزاد قابل مشاهده خواهدبود.
حتی اگر نوزادی که زرد شده است، حال عمومی خوبی داشته باشد، لازم است حتما توسط پزشک معاینه شود؛ زیرا زردی شدید می‌تواند باعث عقب‌ماندگی نوزاد شود.
حدود 60 درصد نوزادان سالم پس از تولد مبتلا به زردی می‌شوند. اگر نوزاد نارس باشد، این مقدار به 80 درصد می‌رسد. در مواردی نیز زردی کم است و تنها با آزمایش آشکار می‌گردد. این مورد بسییار رایج و طبیعی است.
تشخیص زردی نوزاد چگونه امکان‌پذیر است؟
علامت زردی، زرد شدن سفیدی چشم، بدن و مخاط‌ها است. اگر فقط سر و صورت نوزاد مبتلا به زردی باشد و سینه، شک و اندام‌ها زردن نباشند، حاکی از آن است که ععدی زردی خیلی بالا نیست. اما هر چقدر زردی به پایین بیاید و پاهای نوزاد را نیز در بر بگیرید، به این معنا است که عدد زردی بالاتر است.
در موارد فراوانی ارزیابی چشم کافی نیست و پزشکان با استفاده از آزمایش خون، مقدار و نوع زردی را مشخص می‌کنند. زردی دونوع دارد: زردی مستقیم و زردی غیر مستقیم. اغلب زردی‌ها غیر مستقیم اند. این مورد می‌تواند باعث آسیب به بافت مغزی نوزاد گردد. زردی غیر مستقیم در صورتی مشکل‌ساز است که نوزاد مبتلا به عفونت یا ناراحتی کبدی نیز باشد.
گاهی اوقات زردی علائم دیگری نیز دارد. به عنوان مثال ممکن است نوزاد بی‌حال باشد و به خوبی شیر نمی‌خورده باشد یا این که درجه حرارت بدن نوزاد بالا یا پایین باشد. این موارد حاکی از بالاتر بودن درصد خطر هستند و باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کرد.
زردی در نوزادان بسیار شایع است و با درجات مختلفی مشاهده می‌شود. علل و نحوه درمان و عوارض زردی بالغین با نوزادان متفاوت است. در جنین نیز بیلی‌روبین تولید می‌شود؛ اما، این بیلی‌روبین به وسیله‌ی جفت به خون مادر منتقل می‌شود و توسط کبد مادر دفع می‌گردد.
به همین دلیل عموما نوزادان در 24 ساعت اول بعد از تولدشان، زردی ندارد. زردی نوزادان عموما از روز دوم به بعد آغاز می‌شود و در نوزاد رسیده و وزن بالاتر از 2500 گرم، در روز سوم تا پنجم و در نوزادان نارس و وزن پایین 2500 گرم، در روز پنجم تا هفتم به بیشتر میزان خواد می‌رسد. بعد از آن نیز به تدریج کاهش می‌یابد.
زردی در نوزادان نارس دیرتر و شدیدتر از نوزادان رسیده افزایش می‌یابد. عوارض ناشی از زردی در نوزادان نارس از نوزادان رسیده بیشتر است. به همین دلیل به زردی نوزادان نارس باید بیشتر توجه شود. چنانچه نوزادی در روز اول تولد زرد شود و یا در روزهای بعد عدد زردی (بیلی روبین) در نوزادان رسیده بیشتر از 13 تا 15 و در نوزادان نارس بیشتر از 10 شود و یا این که پیش از این نوزادی از خانواده به علت زردی در بیمارستان بستری شده باشد، زردی این نوزاد نیاز به توجه بیشتر دارد و پس از مراجعه به پزشک، ممکن است نیاز باشد نوزاد بستری شود.
عموما در نوزادان رسیده، زردی پیش از ۱۰ روز و در نوزادان نارس پیش از۲۱روز از بین می‌رود. اگر زردی پس از 2 تا 3 هفته از زندگی نوزاد، همچنان پایدار باشد، نوزاد باید توسط پزشک معاینه شود.
میزان کم بیلی‌روبین برای بدن مفید است، با این حال، افزایش بیش از حد بیلی روبین می‌تواند عوارض جبران ناپذیری مانند؛ اختلالات بینایی، شنوایی، حرکتی و دندانی را در نوزاد ایجاد سازد. به همین دلیل همه نوزادان باید روز سوم تا پنجم تولد توسط پزشک از لحاظ زردی و دیگر مسائل معاینه شوند تا در صورت زردی غیرطبیعی، برای جلوگیری از عوارض، درمان هرچه سریع‌تر آغاز شود.
افزایش زردی بیشتر در چه نوزادانی رخ می‌دهد؟
- زمانی که گروه خون مادر O باشد؛ اما، نوزاد گروه خون A یا B داشته‌باشد.
- چنانچه مادر Rh منفی و نوزاد Rh مثبت داشته‌باشد. مخصوصا اگر مادر آمپول رگام حین حاملگی و پس از زایمان دریافت نکرده باشد و به ویژه در زایمان‌های دوم به بعد.
- زردی در فرزندان قبلی
- دریافت نکردن شیر مادر کافی در روزهای اول زندگی
- نوزادان نارس (سن حاملگی کمتر از ۳۷ هفته)
- نوزادان با وزن تولد کمتر از ۲۵۰۰ گرم
- نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت
- نوزاد مبتلا به فاوویسم
درمان زردی در نوزادان چگونه انجام می‌شود؟
هرچند زردی از شایع‌ترین بیماری‌های دوران نوزادی به شمار می‌رود و گاهی اوقات عوارض بسیار بدی بر جای می‌گذارد؛ اما، درمانی نسبتا آسان و موثر دارد. زردی را می‌توان به وسیله لامپهای ویژه با طیف نوری خاص و با ارتفاع مشخص از نوزاد و در مدت زمان مناسب درمان نمود.
لامپهای مهتابی عادی که در خانه استفاده می‌شوند برای درمان زردی مناسب نیستند و گاهی اوقات خطراتی را پی دارند. زمانی که نوزاد زیر لامپ مخصوص زردی قرار داده می‌شود، باید لخت باشد و تنها چشم‌ها و قسمت تناسلی پوشیده باشد؛ یعنی نوزاد تنها پوشک و چشم‌بند داشته‌باشد. باید مراقب بود چشم‌بند، بینی نوزاد را نپوشاند.
فاصله نوزاد تا لامپ باید 20 تا 40 سانتی مترباشد. بسته به نیاز نوزاد هر 2 الی 3 ساعت، باید نوزاد را برای شیر خوردن از دستگاه خارج کرد و پس از آن دوباره با بستن چشم بند نوزاد را به درون دستگاه منتقل نمود.
با توجه به میزان زردی سطح بیلی روبین نوزاد هر 4 الی 12 ساعت لازم است به وسیله‌ی آزمایش خون اندازه‌گیری گردد. عموما زمانی که عدد بیلی روبین کمتر از ۱۲ شود؛ نور درمانی(فوتوتراپی) قطع می شود.
بعضی اوقات بیلی روبین به حدی بالاست که برای نوزاد خطر بالایی دارد و لازم است به سرعت پایین آورده شود. دلیل زردی بیش از حد نوزاد می‌تواند تاخیروالدین در مراجعه به پزشک و یا بیماری نوزاد باشد. در این موارد خون نوزاد باید به سرعت عوض شود.
تعویض خون در مقایسه با نور درمانی عوارض بسیار بیشتری دارد؛ به همین دلیل والدین با مراجعه به موقع به پزشک و اجرای توصیه‌های پزشک از رسیدن به مرحله‌ی تعویض خون جلوگیری نمایند؛ اما، اگر پزشک تعویض خون را تجویز نماید، اطمینان داشته‌باشید که عوارض زردی از عوارض تعویض خون بسیار خطرناک‌تر است.
آیا درمان زردی در خانه ممکن است؟
چنانچه عدد زردی خیلی بالا نباشد و نوزاد چند روزه سالم باشد؛ والدین می‌توانند درمان زیر دستگاه فوتوتراپی در خانه به انجام برسانند. دقت داشته باشید که این درمان باید نور دستگاه فتوتراپی اجرا شون نه هر لامپ مهتابی. دستگاه فوتوتراپی لامپ مخصوص و ویژگی‌های خاصی دارد و نیاز است آن را از مکان‌های معتبر و با اطمینان تهیه نمود. این دستگاه‌ها باید استاندارد باشد و لامپهای آن نیز به موقع تعویض شود. کارکرد بیش از ۲ هزار ساعت این لامپ‌ها در کاهش زردی موثر نخواهدبود. دقت به فاصله این لامپ‌ها از بدن نوزاد و این نکته که لامپ باید محافظ داشته‌باشد؛ لازم است تا اگر شکسته شد، پوست نوزاد را مبتلا به سوختگی یا عوارض دیگر نکند. در این شرایط بنا به توصیه پزشک آزمایش خون نوزاد در فاصله‌های مختلف تکرار می‌گردد، تا درجه‌ی زردی معین گردد. چنانچه حال نوزاد مناسب نباشد و یا عدد زردی بالا باشد؛ بهتر است درمان در بیمارستان انجام شود.
درمان‌های سنتی زردی نوزاد چه مواردی هستند؟
درمان‌های سنتی همواره از زمان‌های گذشته مورد توجه مردم ایران بوده‌است. شیر خشت از موادی است که حرف‌های ضد و نقیضی درباره استفاده و عدم استفاده آن در درمان زردی به گوش می‌رسد.
شیر خشت نوعی ماده گیاهی است که در گذشته برای درمان زردی استفاده می‌شده است؛ اما، اکنون عده‌ی زیادی از پزشکان اعتقادی به استفاده از شیرخشت و داروهایی نظیر آن ندارند. هرچند تحقیقات حاکی از آن است که استفاده از قطره خوراکی شیر خشت در کنار نور درمانی تأثیر فراوانی در بهبود نوزادان مبتلا به زردی دارد. به گونه‌ای که سرعت بهبودی را به شکلی چشمگیری افزایش می‌دهد.
این ماده با داشتن قندهایی مانند مانیتول، از درمان‌های مهم برای زردی محسوب می‌شود. اگر این روش به روش بهداشتی استفاده شود، تاثیر فراوانی خواهدداشت و امروز جنبه درمانی آن نیز به شیوه علمی به اثبات شده‌است.
فلج مغزی، عقب ماندگی ذهنی، حملات صرعی، اشکال در تعادل حرکتی، ناهنجاری های دندانی و ناشنوایی از عوارض درمان نشدن زردی هستند.
علاوه بر شیر خشت، شیوه‌های سنتی دیگری نیز وجود دارد که با تجربه و از نظر علمی به ثابت شده‌است. آرد جو نیز می‌تواند در درمان زردی موثر واقع شود. آرد جوی نرم و الک شده را روی بدن نوزاد به جز روی صورت و دور ناف می پاشند. این روش همراه نور درمانی تأثیر و سرعت درمانی بیشتری خواهد داشت.
شستن بدن نوزاد با عرق کاسنی همراه با آب ولرم نیز در درمان زردی موثر است.
علاوه بر این می توانید ترنجبین و آب را مخلوط کرده و پارچه‌ای را در آب خیس نموده و به پشت گوش و پیشانی نوزاد بمالید.
حجامت روش دیگری است که می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. به گونه‌ای که در پشت گوش نوزاد خراش کوچکی ایجاد می کنید تا چند قطره خون از آن جاری شود. این کار باید تحت نظر متخصص آن انجام گردد.
این درمان‌های جایگزینی ساده در کنار درمان‌های طبی می توانند در درمان زردی نوزادان موثر باشند. باید مراقب بودد که این روش‌ها به شیوه‌ای کاملا بهداشتی اجرا شود.
عوارض زردی در صورت درمان نشدن چیست؟
اگر شدت زردی بالا باشد و عدد آن با سرعت افزایش پیدا کند و والدین نوزاد را سریع به پزشک ارجاع ندهند؛ احتمال دارد زردی موجب بروز مشکلات مغزی در نوزاد گردد. زردی می‌تواند در بعضی نواحی مغز نفوذ کرده و موجب به وجود آمدن انواع مشکلات مغزی، فلج مغزی یا دیگر مشکلات شود. هرچند زردی مشکل رایجی به شمار می‌رود؛ اما، چنانچه به موقع درمان گردد، مشکلی اجاد نمی‌کنند. سهل‌انگاری در درما زردی می‌تواند مشکلات فراوانی را برای نوزاد به وجود آورد.
بر گرفته از اینجا
