چه زمانی برای خواب مناسب و چه زمانی برای خواب نامناسب است؟

تاثیر سبک زندگی بر روند خواب انکارنشدنی می‌گذارد. به گونه که مطابق عادت ساعت‌هایی از روز را می‌خوابیم و ساعت‌های دیگری را به بیداری می‌گذرانیم. با این حال احتمالا برای هر یک از شما پیش آمده‌است که با وجود ساعت خواب کافی، احساس کسالت نمایید. ممکن است در این موارد اشکال از زمانی از روز که به خواب اختصاص می‌دهید؛ باشد. در ادامه‌ی این متن به بررسی زمان‌های مناسب و نامناسب برای خوابیدن در نگاه اسلام می‌پردازیم.

زمان‌های نامناسب برای خوابیدن

1. خواب سحر

سحر حدودا یک ساعت و نیم  پیش از اذان صبح آغاز می‌گردد و با اذان صبح به اتمام می‌رسد. بیدار ماندن در این زمان، افزون بر فایده‌های طبی بر جسم فرد، اثرات فراوانی روی رشد روحی و معنوی او می‌گذارد؛ به حدی که همه عارفان و بزرگان، رشد عقلانی و روحانی خود را ثمره بیداری و مناجات در سحر می‌دانند.

امام علی علیه‌السلام: خوابیدن پیش از نماز صبح، پریشانی و فقر می‌آورد. به نقل از یکی از حکما همه موجودات زنده (به جز سگ که بیدار بوده و تا صبح نگهبانی می‌دهد) در این ساعت از شبانه‌روز بیدارند.

امام باقر علیه‌السلام: بر حذر باش از خواب بین نماز شب و نماز صبح.

در روایت‌های دیگری نیز خواص فراوان برای برخاستن در سحر و اقامه نماز شب مانند، زیبایی صورت، نورانیت چهره و … آمده‌است.

امام رضا علیه‌السلام: خودت را عادت بده که ساعتی از شب را برخیزی.

قرآن کریم می‌فرماید: “ای جامه به خود پیچیده، شب را به جز کمی از آن به پا خیز و … بیداری در این زمان است که موجب افزایش توان انسان برای فعالیت روزانه می گردد. (سوره مزمل آیات 1 الی 7)

از نظرعلم نیز، خوابیدن پس از نیمه‌شب؛ یعنی، زمانی که ظاهر بدن سرد و دمای محیط نیز سرد است، سردی خیلی زیاد می‌شود. برخواستن از خواب بعد از نیمه شب برای بر طرف شدن این سردی مفید است و دمای بدن را تعدیل می‌کند. علاوه بر این، سحر زمان سکوت و آرامش می‌باشد.

2. خواب عیلوله

فاصله زمانی میان اذان صبح و طلوع خورشید را بین‌الطلوعین و خواب در این زمان را عیلوله می‌نامند. عیلوله از ماده ((علل)) و به معنای مرض است. خواب در بین‌الطلوعین بیماری‌زا می‌باشد.

امام صادق علیه‌السلام: “خواب بامداد، شوم و مانع روزی است. چهره را زشت و رنگ را زرد می‌گرداند، پس مبادا در این زمان بخوابید.”

بین‌الطلوعین، زمان نزول فرشتگان است و هرکس در این زمان بخوابد، از دریافت رزق کامل خود و برکات معنوی آن محروم خواهد شد.

امام سجاد علیه‌السلام به ابو حمزه ثمالی فرمودند: “قبل از طلوع آفتاب نخواب که من این کار را از تو نمی‌پسندم؛ زیرا حق تعالی روزی بندگان خود را در این زمان قسمت می‌کند و هر که این ساعت را خواب باشد، از روزی محروم می‌گردد.

3. خواب فیلوله

خواب  ضعف و سستی است و به خواب پس از روز (پس از طلوع خورشید) نامیده می‌شود.

امام باقر علیه‌السلام: خواب اول روز بی‌عقلی است؛ زیرا باعث سردی بدن می‌شود؛ لذا فرد در طول روز کسل است و شور و نشاط کافی برای انجام فعالیت‌های روزانه خود ندارد. این همان بحرانی است که نسل‌های امروزی به دنبال  بی‌توجهی  به این دستورات طبی و روان‌شناسی اسلام به آن دچار شده‌اند.

4. خواب غیلوله

خوابیدن حدود نیم ساعت پیش از غروب را غیلوله می‌نامند. خواب غیلوله سبب هلاکت انسان می‌شود.

 امام باقر علیه‌السلام: خواب پس از عصر حماقت است.

5. خواب بین‌العشائین

خواب از اذان مغرب تا زمان عشاء (دو ساعت بعد از اذان مغرب) مناسب نمی‌باشد.

امام باقر علیه‌السلام: خواب میان نماز مغرب و عشاء انسان را از رزق محروم می‌کند.

امیرالمومنین علیه‌السلام: خوابیدن پیش از نماز عشاء پریشانی و فقرمی‌آورد؛ زیرا، باقی‌مانده رزق هر فرد از بین الطلوعین در این زمان پخش می‌شود.

6. شب‌های خاص

در احادیث معصومین تاکید زیادی بر بیداری واحیاء شب‌های خاصی مانند شب نیمه شعبان، لیالی قدر و … شده است.

زمان‌های مناسب برای خوابیدن

1. خواب قیلوله

خواب قبل از ظهر (حدود نیم ساعت قبل از اذان ظهر تا اذان ظهر) را خواب قیلوله می‌نامند. این خواب بسیار مفید است و باعث نشاط و تقویت قوای مختلف بدن می‌شود.

شخصی نزد پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله رفت و پرسید:

من حافظه‌ای قوی داشتم ولی اکنون فراموشی بر من غالب شده است. حضرت پرسیدند: آیا خواب قیلوله می‌کردی و اکنون آن را ترک کردی؟ گفت: بله. حضرت فرمودند:  دوباره خواب قیلوله بکن. چون این کار را کرد، حافظه‌اش برگشت.

امام باقر علیه‌السلام: (خواب قیلوله نعمت است)؛ زیرا گرمی هوای روز، سردی ظاهر بدن را تعدیل می‌کند.

امام خمینی رحمه‌الله‌علیه نیز در انجام خواب قیلوله  استمرار می‌ورزیدند.

2. خواب اول شب

خواب سر شب یعنی پس از نماز عشاء تا نیمه شب شرعی. این خواب بسیار مناسب است و هر ساعت آن معادل دو و نیم تا سه ساعت است و از نیمه شب شرعی تا یک ساعت به اذان صبح، هر یک ساعت خواب معادل یک ساعت است. کیفیت خواب اول شب بسیار زیاد است و خستگی کار روز را ازبین می‌برد.

3. خواب حیلوله

خواب پس از ظهر را خواب حیلوله می‌نامند. حیلوله یعنی حایل میان انسان و نماز ظهر و عصر. این خواب پس از نماز اشکالی ندارد.

برگرفته از جزوات استاد خیراندیش و دکتر خوش‌نژاد

برگرفته از اینجا