معرفی رشته و بازار کار مهندسی صنایع

در بازار رقابتی امروز، شرکت‌ها و سازمان‌ها برای بقا و رسیدن به اهداف خود باید از منابع مالی و غیرمالی موجود، به صورت بهینه استفاده کنند تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی نمایند. علاوه بر این موارد تلاش در جهت افزایش کیفیت محصولات و خدمات در کنار بکارگیری نوآوری های مختلف، در موفقیت آنها بسیار موثر است. مهندسی صنایع ابزاری اساسی و موثر است که به مدیران و صاحبان شرکت ها و سازمان ها در انجام موارد فوق یاری می‌رساند.

مهندسی صنایع به طراحی، پیاده سازی و بهبود سیستم‌های یکپارچه‌ای از انسان، مواد، اطلاعات، تجهیزات و انرژی می‌پردازد. حوزه مهندسی صنایع به دنبال حذف و کاهش منابع تلف شده، از قبیل زمان، پول، مواد اولیه و انرژی می‌باشد.

مهندس صنایع راه‌های جلوگیری از هدر رفتن مواد، تجهیزات و ماشین‌آلات در فرآیند تولید را یافته و پیاده‌سازی می‌کند. او بیشتر درگیر افزایش بهره‌وری در مدیریت منابع انسانی، روش‌ها و تکنولوژی می‌باشد. مهندس صنایع در خصوص راه‌های استفاده موثر و کارا از نیروی کار، ماشین‌آلات، مواد، اطلاعات و انرژی برای تولید محصول یا ارائه خدمات به مدیران صنایع مشاوره می‌دهد. در واقع مهندس صنایع پلی میان مدیران سازمان و سایر عوامل از جمله سیستم ها و کارکنان آن است. کار مهندس صنایع تنها به بخش صنعت محدود نبوده و بخش های خدماتی، تجاری و هر جایی که نیاز به برنامه ریزی، هدایت، مدیریت و ارتقا بهره وری دارد را در بر می‌گیرد.

در پروژه‌های مختلف، مهندسان صنایع بر چگونگی انجام کارها به صورت کاراتر و موثرتر و ایجاد تعادل بین عوامل مختلف از جمله زمان، تعداد کارکنان مورد نیاز، کاری که باید انجام دهند، دستیابی به نتایج بدون خطا، تکنولوژی مورد نیاز، ایمنی کارکنان، محیط و هزینه تمرکز دارند. برای یافتن راه‌های کاهش ضایعات و بهبود عملکرد، مهندسان صنایع تجهیزات تولید را به دقت بررسی می‌کنند و از مدل‌ها و روش‌های ریاضی برای طراحی سیستم‌های اطلاعاتی و تولیدی به منظور افزایش کارآیی تولید استفاده می‌کنند. «آیا این بهترین روش است؟» وظیفه یک مهندس صنایع پاسخگویی به این سوال برای بهینه کردن تولید خدمات و مدیریت منابع سازمان است.

حوزه کاری مهندسی صنایع

حوزه کاری مهندس صنایع تلفیقی از مدیریت و مهندسی است. از مهم‌ترین زمینه‌های کاری که مهندس صنایع با آن درگیر است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

مدیریت تولید: مهندسان تولید در راستای کسب برتری در رقابت‌های جهانی از مهندسی شیمی، مهندسی مکانیک و اقتصاد همراه با مهندسی صنایع بهره می‌گیرند تا مسایل طراحی توسعه و اجرای عملیات سیستمهای تولیدی پیشرفته را به طور موثر حل کنند.

سیستم های تولیدی: این زمینه بر روی طراحی وکنترل تولید، توزیع وسیستم های خدماتی تاکید دارد و شامل طراحی کارخانه، طراحی حمل ونقل، برنامه ریزی تولید و کنترل موجودی می‌باشد.

مهندسی مالی: مهندسی مالی برای کسانی که مایل به کار بانکداری، مدیریت مالی و امور مشاوه ای مالی هستند طراحی شده است. آموزش در این زمینه شامل فرایندهای احتمالی بهینه سازی، محاسبات و بازارهای مالی و کاربرد آنها می‌باشد.

مهندسی کیفیت: به دلیل رقابت روز افزون بین المللی که توجه به بهبود کیفیت محصولات و خدمات را اجتناب ناپذیر ساخته است و به دلیل پیچیدگی روزافزون سیستم های تولیدی و خدماتی کنونی، امروزه به مهندسانی نیاز است که بتوانند با مفاهیم و ابزارهای فنی و مدیریتی، سیستم های کیفیت را اجرا و هدایت کنند. گرایش مهندسی کیفیت در مهندسی صنایع تلاش درجهت تربیت چنین افرادی دارد. آموزش در این زمینه بر بهبود کیفیت استراتژی های کیفیت سازمانی و روشهای آماری تاکید دارد.

مدیریت مهندسی: در چند دهه اخیر این زمینه پیشرفت زیادی صورت گرفته است. دلیل این پیشرفت را در سه سطح می‌توان دید. درسطح ملی تلاش برای رهبری تکنولوژیکی که از کمبود مواد اولیه، بهره وری پایین و افزایش رقابت بین المللی ناشی می‌شود، توسعه تکنولوژی های جدید و مدیریت سیستم های تکنولوژی را ایجاب می‌کند. در سطح صنعت مدیریت بدون مهندسی با مشکل روبرو شده است و نقش مهم مهارت های مهندسی واطلاعات در مدیریت سیستم های مهندسی مشهود است. در سطح فردی مهندسانی که در نتیجه موفقیتهای فنی شان به مدیریت کشیده می‌شوند، هر چقدر هم ازنظر فنی قوی باشند، برای رویارویی با پیچیدگی های مسئولیت های مدیریتی آماده نیستند.

مهندسی سیستم های اطلاعاتی: این گرایش برای کسانی طراحی شده است که مایل به یادگیری مهارت های مهندسی و مدیریتی با تاکید بر سیستم های اطلاعاتی ومحاسباتی هستند. علاقه مندان به این گرایش با توانایی های نظیر برنامه نویسی کامپیوتر ومهارت های مربوط به سیستم های اطلاعاتی و آشنایی با نرم افزارهای متفاوت، قادرند سیستمهای اطلاعاتی را برای کنترل زنجیره عرضه تولید و تجارت طراحی کنند.

مدیریت پروژه (کنترل پروژه): فرآیندی است در جهت حفظ مسیر پروژه برای دستیابی به یک تعادل اقتصادی موجه بین سه عامل هزینه، زمان و کیفیت در حین اجرای پروژه، که از ابزار و تکنیک های خاص خود در انجام این مهم کمک می‌گیرد. در واقع کنترل اجزای دقیق و کامل برنامه تدوین شده برای پروژه است، به طوری که هنگام خروج از برنامه بتوان با تشخیص علل و طرح اقتصادی ترین فعالیتها، پروژه را به نزدیک ترین حالت ممکن در مسیر اولیه و اصلی خود بازگرداند.

تحلیل و وظایف مهندس صنایع

به طور کلی می‌توان گفت وظایف یک مهندس صنایع شامل موارد زیر می‌شود:

• بررسی سیستم های موجود، بازنگری جدول زمانبندی تولید، مشخصات فنی، جریان کار تولید و سایر اطلاعات برای درک روش ها و فعالیت های بخش تولید یا خدمات
• سنجش چگونگی تولید محصولات یا ارائه خدمات با حداکثر کارآیی
• توسعه سیستم های کنترل مدیریت برای برنامه ریزی مالی و تحلیل هزینه ها به شکل موثرتر
• پیاده سازی روش های کنترل کیفیت برای حل مشکلات تولید و کاهش هزینه ها
• همکاری با مشتریان و مدیریت برای توسعه استانداردهای طراحی و تولید
• طراحی سیستم های کنترلی برای هماهنگی فعالیت ها و برنامه ریزی تولید برای اطمینان از کیفیت مناسب محصولات
• آموزش مدیران، سرپرستان و کارگران در صورت نیاز
• رعایت کلیه اصول ایمنی در کار

مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندسی صنایع

داشتن مهارت و تخصص خوب از الزامات موفقیت در هر شغلی است. برخی از توانمندی‌ها و ویژگی‌هایی که یک مهندس صنایع برای موفقیت بیشتر در کار خود به آن نیاز دارد، عبارت است از:

• توان حل مساله
• مهندس صنایع – ذهن پویا و جستجوگر
• خلاقیت و نوآوری
• مهارت های ارتباطی خوب
• داشتن توان مدیریتی
• توان تجزیه و تحلیل مناسب
• توان علمی‌خوب در ریاضی، آمار و فیزیک
• کار تیمی
• توانایی تحمل فشار کاری زیاد
• دقت و توجه به جزئیات
• توان مدیریت زمان
• تسلط به زبان انگلیسی (در به روز بودن وآگاهی از آخرین دستاوردهای مهندسی صنایع بسیار ضروری است)

مهارت های مربوط به نرم افزارهای تخصصی مهندسی صنایع:

امروزه تسلط به مهارت‌های کامپیوتری و نرم‌افزاری لازمه موفقیت در هر رشته مهندسی از جمله رشته مهندسی صنایع است. بررسی آگهی‌های استخدامی‌منتشرشده در روزنامه‌ها، اینترنت و بولتن‌های اشتغال نشان می‌دهد که کارفرمایان برای استخدام مهندسان صنایع توجه ویژه به مهارت‌های نرم‌افزاری افراد دارند.

بنابراین برای موفقیت در رشته صنایع و پیدا کردن شغل‌های پرسود و درآمد در حوزه تخصصی رشته مهندسی صنایع، لازم است مهارت‌های نرم‌افزاری خود را بیش از پیش تقویت نمایید. همچنین در صورتی که هم اکنون به اشتغال در این رشته مشغول هستید، باز هم بهبود و افزایش مهارت‌های نرم‌افزاری و کسب تخصصی در این زمینه‌ها به موفقیت هر چه بیشتر شما در بازار کار مهندسی صنایع در ایران کمک خواهد کرد. برخی از مهم‌ترین نرم‌افزارهای تخصصی مرتبط با رشته مهندسی صنایع عبارتند از:

• MSP – Microsoft Project
• TL6 – Time Line
• HPM-Harvard Project Manager
• COMLAD
• Factory Flow
• Minitab
• SPSS
• Statistica
• GAMS – General Algebraic Modeling System
• LINDO
• LINGO
• QSB
• AutoMod
• Siman
• Taylor
• VISIO – Visio For Business Graphics
• MS PowerPoint

تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندس صنایع

فارغ التحصیلان رشته های مهندسی صنایع (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) و مدیریت صنعتی در مقاطع مختلف می‌توانند وارد این حوزه شوند. دوره های تخصصی و مدیریتی زیادی متناسب با آخرین دستاوردها و یافته های حوزه مهندسی صنایع، در موسسات و مراکز آموزشی معتبر کشور از جمله سازمان مدیریت صنعتی برگزار می‌شود که شرکت در بسیاری از آنها برای مهندسان صنایع لازم و مفید می‌باشد و در پیشرفت شغلی آنها بسیار موثر است.

آینده شغلی، بازارکار و وضعیت استخدام مهندسی صنایع

به دلیل گستردگی حوزه کاری مهندسی صنایع، امکان کار در همه مراکز و کارخانجات صنعتی، تولیدی و خدماتی برای مهندسان صنایع وجود دارد. به عبارتی مهندسی صنایع در حرفه‌ها و مشاغلی مانند بانکداری، خدمات مشاوره‌ای، صنعت بیمه، شرکتهای هواپیمایی، کشتیرانی، بیمارستانها، کارخانجات، کشت و صنعت، خدمات شهری، استادیوم های ورزشی و یا هر مکان دیگری که نیاز به برنامه‌ریزی، هدایت، مدیریت و ارتقا بهره‌وری دارد، کاربرد دارد. به علت شباهت زیاد این شغل با مدیریت صنعتی، بسیاری از مهندسان صنایع در حوزه های مدیریتی فعالیت می‌کنند.

مهندس صنایع در بازارکار کشور به صورت ها و عناوین شغلی مختلفی مطرح است

• برنامه ریزی استراتژیک و عملیاتی سازمان
• مدیریت تولید
• مدیریت مهندسی
• مدیریت پروژه
• مهندسی لجستیک
• سیستمهای تولیدی
• مهندسی سیستمهای کیفیت
• مهندسی سیستمهای اطلاعاتی
• مهندسی مالی
• مهندسی ارزش
• مهندسی سیستمهای بهره وری
• طراحی فرایندها و ساختارهای سازمانی

از آنجا که هر سازمان، شرکت یا موسسه صنعتی، تجاری و خدماتی در کار خود به مهندس صنایع نیاز دارند، مشخص است که بازارکار خوبی در کشور برای مهندسان صنایع وجود دارد. البته به شرطی که فرد دارای تخصص، دانش، مهارت و تجربه خوبی باشد. با توجه به اینکه کشور در جهت رشد و توسعه صنایع و تولیدات مختلف می‌باشد و از طرفی در عرصه های جدیدی مانند تجارت الکترونیک، بانکداری الکترونیک و … وارد شده است، پیش بینی می‌شود آینده شغلی خوبی پیش روی مهندسی صنایع در ایران باشد.

درآمد و حقوق مهندس صنایع

با توجه به گستردگی بازارکار مهندسی صنایع و امکان فعالیت آنها در حوزه های مختلف، مهندسان صنایع درآمدهای متفاوتی دارند. مهندس صنایعی که در بخش دولتی فعالیت می‌کند، با توجه به قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می‌کند. در بخش خصوصی به معیارهای تخصص، دانش و تجربه فرد بیشتر توجه شده و بر اساس آنها میزان حقوق او تعیین می‌شود.

در جدیدترین پژوهش صورت گرفته در اواخر سال ۱۳۹۲ توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد مهندسان صنایع در سمت های مختلف شغلی و در رده های مختلف سازمانی (کارشناس، سرپرست و مدیر) استخراج شده است. برخی از سمت هایی که در این پژوهش در نظر گرفته شده اند شامل کارشناس فنی، برنامه ریز،کارشناس کنترل پروژه، کارشناس تضمین کیفیت، مهندس صنایع، سرپرست کنترل پروژه، سرپرست برنامه ریزی، مدیر پروژه، مدیر کارخانه و … می‌باشند که یک مهندس صنایع می‌تواند در هر یک از آنها استخدام شده و فعالیت نماید.

برای مهندس صنایع در هر سمت  و در هر رده سازمانی حداقل درآمد، حداکثر درآمد و متوسط درآمد ماهیانه ذکر شده است. به عنوان مثال مهندس صنایعی که در سمت کارشناس پروژه در رده کارشناسی کار می‌کند، در اواخر سال ۱۳۹۲، حداقل درآمد ۷۵۰۰۰۰ تومان، حداکثر درآمد ۲۲۰۰۰۰۰ تومان و متوسط درآمد ماهیانه ۱۲۰۰۰۰۰ تومان را داشته است.

درآمد ماهانه مهندس صنایع

همچنین از آنجا که تجربه و سابقه کاری یکی از عوامل موثر در تعیین حقوق و درآمد هر فردی از جمله مهندسان صنایع می‌باشد، در بخش دیگری از این پژوهش، درآمد مهندس صنایع از نظر سابقه کاری در رده های مختلف سازمانی مورد بررسی قرار گرفته است. همان طور که در تصویر زیر مشخص است در هر رده سازمانی با افزایش سابقه کاری، درآمد و حقوق فرد نیز افزایش می‌یابد.

شخصیت های مناسب شغل مهندسی صنایع

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می‌باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی‌توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می‌شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می‌شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

منبع : اینجا